Acabóuselle o leninismo a Zapatero?

[Vieiros, 18/07/2008]

Zizek sinalaba actuacións de Zapatero como exemplo do que era o leninismo. Citaba as cotas de representación das mulleres. Dicía que en vez de seguir coa verborrea da paridade en debates interminables sen consecuencias xurídicas, el actuou. Podemos recordar tamén a decisión da retirada das tropas de Iraq, o anuncio da busca de solucións dialogadas ao conflito Vasco (que polo que se ve é algo máis que ETA), da aprobación do matrimonio homosexual…

Sartre no seu guión cinematográfico “A Engrenaxe” conta como nun país imaxinario se derroca un goberno que xurdira a súa vez dunha revolución mais que agora estaba sometido aos ditados dos poderes económicos internacionais. Logo de chegar os recentemente investidos, após a reunión cos representantes das diferentes multinacionais, unha vez que botan as súas contas, os novos gobernantes acordan seguir a mesma política que os seus predecesores. A engrenaxe na que están impón a súa rutineira e determinista mecánica.

Dalgún xeito iso é o que se agardaba cando Zapatero chegou á Moncloa e sen embargo anuncia inmediatamente o fin da intervención na guerra iraquí nun acto que lembra o Lenin da “noxenta paz” de Brest-Litovsk, quen advertiu que de seguir a República Socialista coa mesma guerra que empezara o réxime Tsarista, el dábase de baixa… Despois de todo, se nada cambia para que perder o tempo en política.

Certo que Zapatero compensou ao amo do mundo poñendo a súa disposición máis tropas en Afganistán, Haití, Kosovo… que a desigualdade e a violencia de xénero non se solucionou con poñer máis ministras, que a súa reacción fronte ao referendo vasco dá argumentos aos que din que por vías pacíficas non hai nada que facer… mais por un momento tívose a sensación de que a política -en sentido leninista de intervención palpable para mudar as cousas- era un feito tanxible.

Mais ao fin quedou todo en nada. Palabras baleiras e a impresión de que a engrenaxe segue o seu rumbo independentemente de quen ocupe o seu temón. Vímolo no referendo da Constitución Europea no que se lle deu a firmar un cheque en branco aos cidadáns deste Estado sen tempo a ler a letra pequena pois urxía vender un rotundo SI a uns socios europeos que estaban en apuros xa que os seus pobos non tiñan o mesmo complexo de inferioridade. O papanatismo que se ten nun territorio coma este que sufriu tantos anos de réxime africanista provoca unha grande ansia por asinar cos ollos pechados calquera cousa que veña coa palabra Europa. Con todo, aquel referendo sabía a placebo, isto é, facíase para que se tivera a impresión de que se decidía algo que xa estaba acordado de antemán. Por iso a ninguén estrañou que a pesares do rexeitamento nos demais referendos europeos o proceso de desmantelamento do control democrático da política económica ía seguir o seu curso. Chámese globalización, neoliberalismo, ou como se queira, hai unha conciencia derrotista que fai impensable outro modelo que non pase pola criminalización da intervención do Estado na economía. Por iso pode ser asumido socialmente que Zapatero se lave as mans diante da actual crise e todos recoñecen a súa inocencia no asunto: el só se limitou a contemplar pasivo como os especuladores inchaban as distintas burbullas que enchían unha paisaxe de bonanza diante da cal gustaba de se retratar.

A pospolítica é todo menos política económica e é por iso ao fin queda en nada. É evidente que a desigualdade de xénero, a discriminación dos homosexuais, o racismo e outras lacras nas que se especializou o combate da retórica pospolítica evapórase no confronto co desemprego, a precariedade, a migración e as reaccións insolidarias e os abusos do “sálvese quen poida” nun contexto de individualismo e consumismo inducido que pretende diluír a esperanza nunha solución colectiva a través da transformación social. A hora da verdade, en feitos como a “Directiva da vergoña”, a pospolítica amosa o seu verdadeiro rostro. Con todo, o problema non é que os xestos por riba ocultan que se faga o contrario por baixo (moita laicidade no congreso do PSOE mentres a Consellaría de Educación incrementa o adoutrinamento relixioso nas escolas) pois niso consiste a EpC (Educación para o Cinismo) ao que nos teñen acostumados. Facer o contrario do que se predica, é facer algo e en calquera caso cada acción xera unha reacción (como aconteceu coa resposta as medidas da Consellaría). O problema é cando a propaganda oculta que non se faga absolutamente nada. E dentro da propaganda podemos incluír o recente acordo entre Xunta e sindicatos que apesares de que a segunda forza sindical non participase nesta cerimonia da confusión non restou o impacto mediático no que realmente consistía. Non está claro que sexa mellor a inhibición que a agresión en situacións onde a lóxica do mercado leva implícito o aniquilamento dos máis débiles. Por exemplo, que é peor, a campaña contra o galego, catalán e vasco dos da “lengua común” que está a levantar a indignación e a contestación contra os linguicidas ou a pasividade da Secretaría Xeral de Política Lingüística?

Logo da resposta en sé parlamentar á demanda de medidas fronte a crise económica, acordámonos de Zizek, quen lembrou o papel da socialdemocracia conducindo aos obreiros como ovellas ao matadoiro da 1ª Guerra Mundial xustificando esta solución fratricida da crise económica e social de primeiros de século XX con palabras ocas e acatando os designios dun contexto internacional que, segundo eles, non deixaba máis alternativa. Fronte a isto -dinos o filósofo esloveno- levantouse daquela un Lenin rachando o fatalismo e revirándose contra o conformismo, coa defensa de propostas novidosas e mesmo escandalosas: “pan e paz”. As receitas daquela pode que non sexan acaidas para os tempos que corren, mais si esa actitude leninista de darlle contido concreto a acción política para alterar a marcha irremediable das cousas. Escoitamos o outro día a Zapatero falar sen dicir nada, semellaba que se desinchara o seu leninismo polo que só cabe agardar del que se dedique a encirrar o medo á dereita para perpetuarse no poder. Diante disto, compre acreditar nas propias forzas, tanto desde a perspectiva de traballadores como de país (isto é “Galiza”), para facerlle fronte ao que nos vén enriba se queremos evitar, máis unha vez, pagar os mesmos as falcatruadas dos de sempre.

Para que está o Consello Escolar de Galiza?

[Vieiros, 21/05/2008]

Cando lemos no ditame do Consello que “a Comisión Permanente estimou procedente pola súa complexidade técnica non facer emendas aos obxectivos, contidos e criterios de avaliación que corresponden a cada unha das materias que conforman o bacharelato, e que se recollen no anexo I do referido Proxecto de decreto”, un pregúntase: entón, para que está?

Nunca, nin na etapa do PP, nin cando se debateron os currículos doutros niveis educativos, sucedeu tal cousa. O procedemento de debater as emendas aos contidos e obxectivos curriculares seguíronse sen maiores dificultades no seu día cos de Educación Infantil, Educación Primaria, ESO e mesmo coas Ensinanzas Especiais.

Tamén decidiu por referendo que non se votara unha emenda da CIG para que se “recomende ás autoridades educativas que, no futuro, o ensino das confesións relixiosas non teña presenza nas ensinanzas escolares”. E alí estaba todo o progresismo (CONFAPA, CCOO, UGT e PSOE) cos sectores máis reaccionarios (PP, patronal privada…), opoñéndose a coro a que se tratase este asunto. Fronte a isto, hai que lembrar que no Consello Escolar do Estado xa se teñen aprobado, co apoio dalgúns que lle negan ao Consello Escolar de Galiza a competencia de tratar este asunto, emendas máis contundentes nas que se pide que o ensino confesional non debe figurar no currículo e non debe existir unha alternativa non confesional, e mesmo que se derrogue o acordo de 1979 coa Santa Sé. Recentemente, nos Consellos Escolares doutras comunidades autónomas trataron este tema e algúns comoNavarra xa se ten pronunciado en contra de que se impoña unha alternativa á relixión. Se tampouco se pode tratar isto no Consello Escolar de Galicia, entón, para que está?

Cando, finalmente, se propuxeron as alternativas á carga horaria proposta pola Consellaría - e isto si que foi posíbel tratalo porque había unha estratexia de UGT de enfrontar os colectivos afectados facendo unha proposta excluínte (só para Educación Física) e así tratar de dividir o profesorado – resulta que a proposta da CIG de sacar a relixión fóra do horario escolar ordinario é descualificada como ilegal por CCOO eUGT, cunha sarta de insultos que non se xustifican á luz dos acontecementos:

1. Administración non di que fora ilegal a proposta da CIG, pero que si o era a proposta de UGT de retirar horas das optativas, o que non os persuadiu de presentala.

2. Non se escoitaron descualificacións semellantes dirixidas a Francesc Antich (Presidente de Baleares) nin a outros gobernantes do PSOE que fixeron propostas semellantes por todo o Estado.

3. Tanto UGT como CCOO propoñen o mesmo noutros lugares do Estado.

4. Critícase, mesmo, que a CIG vote a favor da súa proposta e en contra das de UGT (CCOO non ten propostas), cando a UGT vota en contra das da CIG que propoñían unha hora máis para EF e tamén para Filosofía e Historia. A crítica de CCOO á posición da CIG por non votar a favor é surrealista, posto que eles tampouco votaron a favor.

Cando despois, desde a Consellaría, se fixo público, propagandisticamente, o ditame do Consello Escolar favorábel a avalar a súa propia proposta fronte á oposición que ten este Decreto, manifestada pola maioría sindical do profesorado, pola Folga e a manifestación do 29 de abril, polos Centros Educativos que están a pronunciarse… achamos a resposta á nosa reiterada pregunta de para que está o Consello Escolar: Para suplantar a vontade da comunidade educativa.

A actuación dos distintos sindicatos quizais leve a certo desconcerto e mesmo hai quen non comprende por que non teñen todos a mesma postura. Afortunadamente, hai alternativas distintas, e o profesorado ten ocasión cada catro anos de avaliar a cada quen. O debate é enriquecedor e positivo sempre que non se caia na criminalización das alternativas dos demais denominándoas ilegais coa única finalidade de fuxir do debate e, sobre todo, se quen fai isto sostén o mesmo que critica, cando lle interesa e onde lle interesa.

Conflito fe-razón no novo Bacharelato

[Vieiros, 24/04/2008]

Houbo quen se sorprendeu de que se consolide e prestixie máis a relixión, outorgándolle horas en segundo de Bacharelato, mentres se degrada e reduce a filosofía no novo Currículo presentado pola Conselleira de Educación. Quizais acreditaran na verborrea laicista do PSOE.  Mais calquera observador atento aos cambios en materia educativa,  sobre todo na Galiza, era previsible outra volta máis de parafuso neste sentido.

O ano pasado asistimos perplexos ao engadido dunha hora máis de relixión na ESO, respecto dos mínimos fixados polo MEC, ao mesmo tempo que se lle garantía ao profesorado de relixión o desempeño doutras funcións para as que non foi contratado e que corresponden unicamente ao  profesorado que accedeu polo sistema ordinario de acceso á función pública docente. Dentro das novas funcións, que superan o actual marco legal e  invalidan o dereito a un ensino laico, están a de realizar gardas con alumnado, titorías de pais e nais, dinamizar a convivencia escolar, etc. Con esta regulamentación  pódese dar o caso que haxa alumnado que opte por non recibir clase de relixión e que non obstante teña como titor ou titora un ou unha  profesora de relixión.

Temos que recoñecer que a posición do PSOE non é tan confesional en todas partes e, mesmo, hai proxectos de currículo en Asturias ou Cataluña onde se dan avances ao engadir dúas horas máis aos alumnos que queiran ter relixión, sen castigar os demais cun confinamento que cada quen enche como pode. De feito, hai matices que deixan en evidencia tendencias dispares. Por exemplo, nos contidos mínimos do MEC, á denominación dos principais filósofos medievais non engaden o recoñecemento da súa relación directa con Deus a través do título de Santo. No proposto pola Consellaría xa volven a defender o culto a estes seres humanos coa reposición da santidade de Tomé e Agostiño. Son detalles sen importancia… ou non.

O caso é que, na anterior campaña electoral, o PSdeG-PSOE fixo mitins específicos nos diferentes concellos galegos para presentar a materia  “Educación para a Cidadanía” como a súa grande aposta e sinal de identidade co obxecto de diferenciarse da outra mercadoría electoral  que este partido político presentaba como clerical, homófoba e machista. Disto,  obtivo, por certo, abondosos réditos electorais xa que mobilizou as ilusións progresistas cunha opción que lles facía albiscar algún avance na reforma educativa nesta dirección. Outro engano máis. Vemos de novo que baixo a bandeira da esquerda se encobren actuacións que a chamada dereita non se atrevería levar a cabo polo rexeitamento social que provocaría.

Pode seguir o PSOE coa súa campaña de imaxe na Galiza e continuar a xogar coa educación de xeito electoralista, mais a redución horaria da filosofía de primeiro de Bacharelato e a ampliación de contidos só poden ter como consecuencia menos profundamento, menos argumentación, máis esquematismo e máis retórica moralista baleira. En definitiva, a cacarexada “cidadanía” vai haber que fundamentala na fe máis que na razón. Mais, para iso xa está a relixión que, se coa carga horaria que ten, non é quen de convencer dos beneficios de ser bo, sempre poden recorrer ás lapas do inferno para amosar, cunha soa imaxe e de xeito inmediato, os prexuízos de ser malo.

Soñar e votar

[Vieiros, 15/02/2008]

“Cando existe algún contacto entre os soños e a vida, todo vai ben”. Este vello adaxio leninista chega a nós no repregue que sobre este pensador se está a producir entre os que queren cambiar as cousas logo de sentir ter desperdiciado tempo e enerxías baixo as máscaras zapatistas ou ao ritmo da samba de Porto Alegre.

Os MS que enarboraban o seu "outro mundo é posible" como canto do cisne, digno e solemne, e ultimo xesto heroico antes de acatar a imposibilidade de cambiar este (renuncia á revolución), atoparon que o seu lema "actúa localmente, pensa globalmente" bateu de fociños co "actúa globalmente, pensa localmente" dos EEUU, quen impuxo unha hexemonía unipolar que xunto con outros acontecementos recentes deixou en ridículo as predicións de Negri e Hardt sobre a fin do imperialismo e a disolución das categorías de nación e clase na de multitude. Por exemplo, se se evaporou a nación como suxeito político porque se respira tanto antinacionalismo na atmosfera mediática.

E quizais fose preciso pasar por iso, foi ineludible o éxito editorial dos augures que anunciaban o remate dos grandes relatos, foi inevitable a reputación das chamadas a disolución das estruturas tradicionais de participación política nas frangullas que se diluían nunha rede que emerxía como concepto central do pensamento “alternativo”. Era necesario queimar esta etapa para que hoxe se volvan as miradas sobre o vello raposo ruso, xa non de xeito tan digno e solemne como foi a deserción, mais ben coas orellas gachas e co rabo entre as pernas de quen tivo que tragar o orgullo e a vaidade de crer que ía comer ao mundo e ao fin o mundo papouno a el.

Mais non se pode esquecer que a literatura de evasión dos MS tiñan tamén a súa parte de razón pois a política reducida a parlamentarismo e ao traballo institucional estaba abocada á esclerose transformadora.  É preciso recoñecer tamén que a sublimación estética que practicaban en calidade de xustiza poética desprendía unha enerxía e unha vitalidade que poucos movementos políticos tiveron na historia. Quizais, parafraseando a Freud, a excelencia da súa arte foi produto do desafogo pola miseria da súa realidade. Con todo, a maioría dos actores principais deste alivio temporal interviña de boa fe e mesmo crían que estaban a construír algo novo que ía evitar os erros históricos, recollendo o mellor de todas as tradicións emancipadoras.  Ninguén dubida que había que estar en Chiapas e en Seattle porque a batalla contra a globalización había que dala alí ou porque non había outro sitio onde meterse. En calquera caso, o éxito mediático de Marcos non residía só en obedecer ao pobo máis que en mandalo –como el dicía- senón en satisfacer unha demanda de visibilidade nun momento de fe cega no neoliberalismo. Porén, ao fin, o desprestixio no que se sumiu o neoliberalismo foi sobre todo mérito do propio neoliberalismo, do seu corralito e da súa guerra preventiva.

Deslocalizar a praxe

Do eurocentrismo decimonónico pasouse ao outro extremo, coa impresión de que aquí non había nada que facer,  deslocalizando a praxe até poboar os pubs e cafés de revolucionarios por control remoto. Non tardaron en contemplar con asombro como un tras outro referente da nova esquerda triunfaba só na medida en que volvía aos clásicos. Evo alugaba unhas siglas, Chavez fundaba un partido, Arxentina levantaba cabeza a través do vello peronismo de toda a vida.  Os MS tomaron conciencia de que precisan instrumentos políticos e pouco importa que berren en Bolivia o “poder para o pobo, o goberno para o MAS” sostendo de xeito vistoso e ostentoso que son os MS quen controla o partido e non o partido quen controla os MS, pois ambas as dúas solucións parten da limitación actual que para “controlar” non quedan máis resortes que o diálogo, a negociación e a democracia, en calquera caso ambos as dúas estruturas están condenadas a entenderse se se queren mudar as cousas.

Hoxe só predican o divorcio dos MS e os partidos transformadores aqueles infiltrados nos MS que traballan conscientemente para os partidos  do stablisment ou aqueles que se escudan no dereito a ser utópico para desvencellarse das consecuencias prácticas dos seus actos e así traballar coa conciencia tranquila para os partidos do stablisment. A estes últimos é aos que se dirixía Lenin. E non lle imos dar a razón só polo feito de que o dixese el como non se lle pode quitar por iso. De feito, para ser exacto, a cita non era del senón que se trata dun treito que reproducía doutro autor anterior, Pisarev, e a idea non é nova: se non hai nada na realidade (neste caso electoral e partidaria) coa que poidamos conectar os nosos soños de xeito consciente catalizando a nosa mobilización a prol de levar a cabo ditos soños entón a cousa vai mal e quizais precisemos que o psicanalista desvele que conexións inconscientes teñen os nosos soños coa desmobilización e neutralización, se ben, non se precisa un diván para apreciar dita conxunción pois só basta comprobar a quen beneficia o abstencionismo da xente rebelde para descubrir a orixe destas alucinacións tan evasivas como interesadas.

Que esta non é a Galiza dos nosos soños é evidente. Que é da que temos que partir para que os nosos soños se materialicen tamén.  Que as ferramentas que ten Galiza para transformar os soños en realidade nestes momentos non son os mais axeitados é discutible. Que non hai a quen votar... iso xa é un pesadelo fomentado por quen non durme ben por ir de marxista e saber que a tese fundamental deste autor é que non se propón un problema para o que antes non se ten a solución.

Os inimigos

[Vieiros, 5/02/2008]

“Os verdadeiros nemigos da Autonomía son, sin querelo nin decatarse cecais, Vilar Ponte e outros autonomistas de boa fé que non acaban de cumplir debidamente a súa misión”. Escribía isto Bóveda nun sangrante artigo no xornal de Portela Valladares o 25 de agosto de 1933. En definitiva, viña a dicir algo moi doloroso: as veces os inimigos son os amigos.

Alexandre Bóveda tiña sobre o seu ombreiro o peso de organizar a conquista do estatus institucional do país á par do resto das nacións do Estado. Tivo a capacidade intelectual de deseñar a estrutura que dera canle a esa estratexia, mais topouse coa dificultade de enfrontarse coa xeración de vacas sagradas –Castelao aparte- que, desde o prestixio que lle outorgaba ser pioneiros, brillaban como persoeiros indiscutíbeis da constelación nacionalista. Alí estaban efectivamente Antón Vilar Ponte, mais tamén Risco, Paz Andrade ou Blanco Amor que disparaba alén mar contra o “purismo” de meter ao galeguismo nun partido. E iso foi o máis desagradable do seu labor de dar corpo a un pensamento, ou mesmo, a un sentimento que en abstracto xa case ninguén negaba e todos dicían representar. Mais no fondo, os galeguistas fóra do partido sabían que Bóveda tiña razón e por iso non facían outra cousa que xustificarse. Quizais o título da sección de Antón Vilar Ponte, “Pretextos cotidianos”, sexa algo máis que un xogo de palabras que reflicte a actitude de quen incapaces de someterse a disciplina do PG, inevitablemente, estaban suxeitos á disciplina doutras organizacións, e non só a ORGA na que estaba o viveirés ou o Partido de Centro no que desembocou Paz Andrade senón que o grao de inconsciencia podía levalos a favorecer a outras forzas máis antagónicas como no seu momento fixo o propio Filgueira ou Risco. Isto é, a outra cara do individualismo e do personalismo consiste en que fuxindo de ser esmagado no propio matiz polo grupo a que un pertence, remata disolto totalmente ao servizo do colectivo que combate.

Os apostoles da ING, con Losada á cabeza, que rexeitaran o xogo partidario de xeito explícito para entrar nel pola porta de atrás coa ditadura de Primo, non parece que aprenderan a lección. Tardaría Vilar Ponte en poñerse ás órdenes do PG, logo de que se fartara de ser “tonto útil” de forzas foráneas, até que ao fin Castelao –e o seu irmá Ramón- lle fixo entrar en razón, o mesmo que terían que facer para que Otero non se fora e acatar as decisións da organización a pesares de estar en desacordo. Mais Bóveda xa tiña claro que o obstáculo para cumprir os obxectivos do nacionalismo non eran os anti-galeguistas: “os veradeiros nemigos da Autonomía non son isa media ducia de españoleiros, incosecuentes, que, de cando en vez lle perdona a vida ao Estatuto n´un d´ises artigos pintorescos que as xentes conscentes len con verdadeiro asombro”. A Bóveda tocoulle daquela desenmascarar as actuacións dos que atacaban ao PG abandeirando posturas máis radicais (Agrupación a la Tercera República) e mesmo arredistas (Alvaro de las Casas, A Fouce), ou desde posicións posibilistas que confiaban na súa presenza en partidos que tiñan máis opcións a obstentar o poder en Madrid.

Hoxe o país precisa dar un paso máis para erguer o seu estatus xurídico e político dentro dun Estado que se vai definindo en función da correlación de forzas e non pola asunción da realidade diversa que posúe. Esto ten consecuencias prácticas no avance da democracia (poder de decisión, soberanía, etc…), no progreso económico e social (cun financiamento axeitado as nosas necesidades) e no establecemento dun rango institucional que nos situe en pé de igualdade no plano político pero tamén cultural e lingüístico. É evidente que todos están pola reforma do Estatuto de boca para afóra e din que pensan no ben de Galiza aínda que desvían o debate canto poden cara outras latitudes e temas de tipo relixioso ou moral cos que disimular a coincidencia nos asuntos esenciais, sobre todo nos económicos (sen entrar na cuestión de quen rebaixa máis o IRPF). Bóveda tería nestes momentos moito traballo para poñer a cada quen no seu sitio e identificar os inimigos que impiden que o Estatuto de Nación sexa unha realidade. A verdade é que nunca houbo tanta confusión no panorama político, mais parece quedar clara unha cousa: as forzas alleas só outorgarán algo a Galiza en función do peso das forzas propias e quen trate de dividir esas forzas propias non está a traballar precisamente ao servizo do país por moito que se diga galeguista, nacionalista ou independentista. En conclusión, o incremento de votos e presenza institucional do BNG nas Cortes Xerais é o único xeito que nestes momentos hai de favorecer a mellora económica, institucional e cultural de Galiza así como preservar as liberdades ameazadas polo movemento reaccionario emerxente que ten o seu sustento no antinacionalismo. As lóxicas diverxencias persoais, consideracións locais ou circunstancias biográficas polas que cada quen está hoxe afastado do equivalente ao PG daquela, non debera empuxalos a repetir os erros de entón, e lembrar como nun mundo onde todo o que fagamos ou deixemos de facer repercute, non apoiar ao BNG é traballar para a involución.